De klant is géén koning!
Zo…, dat is eruit. Het moe(s)t een keer gezegd worden. Dat gezegd hebbende, weet je het wel. Verbaasde blikken, geïrriteerde reacties, mensen direct in de weerstand. ‘Hoezo niet? Hoe kom je aan die onzin? Ik zal je eens even vertellen hoe…’, en dan komt het. Een ervaring met een winkel, een leverancier, een ondeugdelijk product…, etc. Maar voordat iedereen in de weerstand schiet, verhalen begint te vertellen die aantonen hoezeer ik ongelijk heb en uit protest hier stopt met lezen, zal ik deze uitspraak die alle recht van spreken heeft even toelichten. Voorzien van de juiste context.
De klant is géén koning in de kerk. Ik geloof dat veel mensen nu zullen zeggen, ‘je hebt gelijk. Want de kerk is geen vermaakzaak. Geen winkel van Sinkel. Geen antiquariaat dat oude teksten voor elk aannemelijk bod weg doet, waar God Malle Pietje is.’ En toch, dat wij minimaal 15 uur per dag consument zijn – van het vroeg gegeten dagelijkse brood tot en met de laatste scrolls bij Bolpuntcom vlak voor het slapen gaan – heeft ons kennelijk in de kieskeurige kleding geperst van de klant die koning is. Kleding die we niet zomaar meer van ons afschudden. Want blijkbaar zit dergelijke kleding lekker royaal, en omkleedt ze je met de status die hoort bij iemand die veel noten op zijn/ haar zang wil hebben. Waar iedereen morst, ben jij de vorst. Het is dan ook niet vreemd dat we ons meer en meer gaan gedragen als consumenten. Ook in de kerk.
Maar de kerk is anders. De kerk belijdt maar één Koning. En die Koning is dan ook nog de Koning van de dienstbaarheid. Hij zegt niet, ‘laat je door Mij dienen’, maar ‘dien Mij door net als Ik te doen’. In de kerk zijn we geen veeleisende consumenten met de status van een koning, maar zijn we communicanten met de status van een bedelaar. In de kerk hebben we geen noten op onze zang, maar krijgen we noten voor onze zang. In de kerk nemen we deel aan het Koninkrijk van de Koning van de Kerk. Dat doen we als we communiceren. In zang, in Woord, in gebed. In Doop en Avondmaal die we heilig noemen, omdat het initiatief van de Koning zelf uitgaat. Daar kun je als consument alles van vinden, maar alles wat je er van vindt, breng je bij de Koning. In Woord en Sacrament, in ruimte en rituelen.
Als kerk-zijn alleen iets is voor de zondag, zou ik nu stoppen. Maar het belangrijkste komt nu. Kerk-zijn, dienstbaar zijn aan de Koning van de Kerk doortrekt heel het leven. Alle dagen. Alle rolpatronen. En niet in de laatste plaats die van consument. Elke kerkganger zal dat braaf beamen. Zoals ik wel vaker hoor aan het einde van de dienst. ‘Dat hebt u nou eens goed gezegd dominee.’ Ik heb dan altijd de neiging om te vragen: ‘Voor wie heb ik het goed gezegd?’ Of: ‘U trekt het zeker uzelf nogal aan?’ Want, helaas, al direct na het laatste amen van de dienst tot de eerstvolgende votum en begroeting een week later, communiceren we niet meer in dienstbaarheid, maar dicteren we als koning Klant. Om het maar klip en klaar te zeggen: ‘U staat ingeschreven als ‘actief’ dooplid/ belijdend lid. Nergens staat vermeld: actief consumerend. Dus hoe actief bent u eigenlijk?
U merkt het, ik spreek u met U aan. Dat is een onverwoestbaar overblijfsel, denk ik. Het is nog iets uit de tijd dat ik werkzaam was bij de grootste kruidenier van Nederland. Die al zijn klanten als koningen behandeld wil zien. Je moet in alle toonaarden daar duidelijk over zijn. Op het gevaar af dat ik u met het U teveel herinner aan de koninklijke status van consument, vraag ik het zo: Waar ben JIJ in de kerk? Hoe actief betrokken ben JIJ? Hoe dienstbaar aan de Koning ben JIJ? Is de kerk er alleen voor JOU? Of ben JIJ er ook voor de kerk? Voor de gemeente en de gemeenschap? Voor de Koning en al zijn onderdanen?
Dus wat wil je nou eigenlijk? Consument zijn die ook in de kerk als koning behandeld wil worden, of communicant zijn die koninklijk dienstbaar wil zijn, zoals de Koning zelf? Het is het één of het ander. En om het maar klip en klaar met het Woord van de Koning zelf te zeggen: ‘Wie niet voor Mij is, is tegen Mij’. Prachtig hoe in alle toonaarden de Koning duidelijk is naar ons, zijn ‘klanten’. Dan kun je als consument zeggen: ‘Nou, als het zo moet, dan wil ik geen lid meer van een kerk zijn.’ Als communicant kun je ook zeggen: ‘Hoe mooi is het om samen in dienstbaarheid aan elkaar Koningskinderen te zijn!’
Ben je lid, dan doe je mee. In dienstbaarheid. Aan de Koning en zijn Kerk. En Hij stelt geen functie-eisen. Er zijn kerkleden boven de tachtig die nog altijd actief meedoen in het pastoraat. Er zijn kinderen, amper 12 jaar, die mee willen draaien bij de oppasdienst. Er zijn mensen met een beperking, die hun beperking niet willen gebruiken om maar niets te hoeven doen. Er zijn mensen met een overvolle agenda, die er toch nog wel iets bij willen doen in de kerk. Allemaal in dienst van en aan de Koning en zijn Koninkrijk.
Hoeveel mensen uit het ledenbestand van de kerk blijven er, denk je, dan nog over die klant en koning (= consument) willen blijven? Waarschijnlijk meer dan je denkt. Maar die doen nu niet mee. Het antwoord begint bij jezelf. Bij jou, bij mij.
TheoPhobe 